Rietveld was een non-conformist en hij zag zichzelf ook graag zo. Hij ging er prat op dat er welstandscommissies waren die zijn werk verafschuwden of dat mensen in Utrecht uit onvrede naar het Schröderhuis spuugden. We verdenken hem ervan dat hij zelf bijdroeg aan het verspreiden van deze mythes.
Heldere maatverhoudingen, klare lijnen, goede vlakverdelingen, onderscheidbare kleurstellingen, eerlijk materiaalgebruik. Rietveld had zo zijn eigen vocabulaire in zijn eigenzinnig wereldbeeld, dat humanistisch was en Spartaans, maar vooral een ontkenning van de heersende burgerlijke moraal. Rietveld ontwierp alles vanuit deze ontkenning, maar dan ook letterlijk alles. De zelf ontworpen naamkaartjes, briefhoofden, speelgoed, woonomgevingen, gordijnstoffen, prefab sanitaire woningkernen, jubileumstenen; hij heeft ze allemaal ontworpen. Ze hebben allemaal iets ontwapenend onnozels en iets geniaals. Hoe beroemder hij werd, hoe baldadiger zijn uitstapjes op ontwerpgebied.
De abri is hier een mooi voorbeeld van. Toen het proefmodel klaar was, wat het budget op en paste de standaard info-affiche van de Gemeente Eindhoven niet in de lichtbakken. Rietveld’s eenvoudige instructies aan opdrachtgevers op postkaarten zijn voor ons altijd een bron van inspiratie en vermaak geweest. Ze zijn licht van toon en humoristisch. Ze hebben iets dat uitnodigt om je te verhouden tot de mens ‘Gerrit Rietveld’. In een goede postmoderne traditie hebben we elke kans aangegrepen om in woord maar met name in beeld de wereld te VerRietveldiseren. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld de Koestoel (van Bert en Matty) en de kerststal van Rietveld in Bergeijk (1999).
De mooiste kans deed zich voor in 1990 toen we, onder leiding van Hans Thomassen, de abri ontdekten op de Jan Heynslaan naast de (reeds afgebroken) Judas Thaddeuskerk. Rietveld’s abri had alles in zich om het kleinste museum van Nederland te gaan worden. Haar uitgesproken neutraliteit – ik ben er wel, maar ik ben er niet – vraagt van de exposerende kunstenaar een duidelijke standpuntkeuze. De afgelopen 15 jaar hebben we kunstenaars uit verschillende kunstdisciplines gevraagd om zich te verhouden tot deze abri. Mensen uit Eindhoven, waarvan we dachten dat ze de moeite waard waren, en krachtig genoeg om deze Rietveld te trotseren.
We zijn blij dat na zoveel jaren het initiatief nog levend is. Tien kunstenaars verder kunnen we stellen dat het gebouwtje een fantastische bron blijkt, dat Rietveld meer dan ooit actueel is, en dat zijn gedachtegoed langzaamaan gemeengoed aan het worden is. We horen Gerrit al denken: ‘wat heb ik fout gedaan?’
Arie van Rangelrooij en Bert Staal